Veliler Dikkat! Akran Zorbalığı Çocukları Nasıl Etkiliyor?
Akran zorbalığı günlük yaşamda sıklıkla karşılaşılan ancak çoğunlukla görmezden gelinen bir şiddet türüdür. Anne baba denetiminden uzak olması sebebiyle özellikle okul ortamında çocuklar kendilerinden zayıf gördükleri çocuklar üzerinde baskı kurarak egemen güç olmak isterler. Zorbalık; çocuğun fiziksel özellikleriyle alay etme, küçük düşürücü lakaplar takma gibi sözlü bir biçimde olabilirken fiziksel güç kullanımı da söz konusu olabilmektedir.
Özel Haber: Büşra Babur
Bu nedenle zorbalığa uğrayan çocukların ders başarısı, sosyal ilişkileri, davranış ve tutumları önemli ölçüde etkilenmektedir. Akran zorbalığına dair merak edilenleri Psikoloji ve Aile Danışmanı Ali Boztaş ile ele aldık.
-Akran zorbalığı özellikle çocukluk döneminde çoğu bireyin yaşamış olduğu ama isim olarak yabancı kaldıkları bir kavram, akran zorbalığı nedir bize kısaca anlatır mısınız?
Akran zorbalığına değinmeden önce akran nedir ondan bahsetmek istiyorum. Akran, aynı yılda doğmuş kişiler için kullanılan bir kavramdır. Akran zorbalığı, bir veya bir grup çocuğun aynı yaş grubundaki bir veya birden fazla çocuğa, kasıtlı ve sistematik olarak psikolojik, sosyal fiziksel, siber ya da cinsel şiddet uygulamasıdır. Akran zorbalığı yeni ve yabancı olduğumuz bir kavram değil. Sadece kavram olarak tanımı itibariyle yeni bir kavram aksi halde şiddetin tarihi insanlık kadar eskidir.
-Okullarda akran zorbalığıyla mücadele kapsamında yaptığınız faaliyetler nelerdir?
Rehberlik hizmetlerinin arasında en önemli olanlardan birisi önleyici rehberlik çalışmalarıdır. Önleyici Rehberlik kriz durumu ortaya çıkmadan önce önlem alınmasını kapsayan bir tür rehberlik türüdür. Bu bağlamda öğrenciler okula ilk geldiklerinde kaynaşmaları ve ortama alışmaları için oryantasyon haftası düzenliyoruz. Öğrencimize etkili iletişim becerileri, problem çözme becerileri, akran zorbalığı adıyla seminerler düzenliyoruz. Öğrencilerin aralarındaki sosyal ilişki düzeylerini tespit için Sosyometri ve Kimdir Bu? test dışı tekniklerini uygulayıp değerlendiriyoruz. Değerlendirme sonucunda sınıf içerisinde klikleşen grupları, yalnız kalan öğrencileri tespit ediyoruz. Tespit ettiğimiz bu öğrencilerin yalnız kalma sebeplerini, akran zorbalığına maruz kalıp kalmadıklarını araştırıyoruz, zorbalığa maruz kalan öğrencilere problem çözme becerilerinin gelişmesi için kişisel-sosyal rehberliğin bir türü olan bireysel psikolojik danışmanlık hizmeti yürütüyoruz.
Akran Zorbalığına maruz kalan bir bireyin kişiliği etkilenir mi?
Akran zorbalığına maruz kalan bireyler toplumsal baskı gördükleri için toplum içinde kendini ifade etmede güçlük, özgüven, öz yeterlilik, özsaygı eksikliği yaşamaktadırlar. İleri yaşlarda çocukluk ve ergenlik döneminde sıkça akran zorbalığına maruz kalan bireylerde ileri yaşlarda bağımlı kimlik özellikleri, ters kimlik özellikleri, sınır kişilik özellikleri, ilişkileri başlatma-bitirme sorunları, kararsızlık, kaygı bozuklukları geliştirebilirler.
-Akran zorbalığı uygulayan çocukların bu tür davranışlarına sebep olan durumlar nelerdir, bu davranışlarını nasıl olumlu davranışlara dönüştürebiliriz?
Akran zorbalığı uygulayan çocuklar genellikle ailelerinden çatışma çözme biçimi olarak şiddet türü davranışlar yaşamış ya da şahit olmuş, medyanın şiddet içeren yayınlarını izlemiş, kendini güçlü olarak kabul etmiş, otoritesini kabul ettirerek sorunları çözebildiğine inanan çocuklarda zorba türü davranışlarla sıkça karşılaşmaktayız. Bu tür çocuklara yapılması gereken zorbalığa maruz kalan öğrencilere yaptığımız gibi öncelikli olarak bireysel psikolojik danışmanlık hizmeti veriyoruz. Daha sonra zorbalığa maruz kalan ve zorbalık türü davranış sergileyen öğrencilere birlikte grupla psikolojik danışmanlık hizmeti veriyoruz. Grupla psikolojik danışmada birbirlerini daha iyi anlamalarını ve sorunlarını iletişim biçimlerine dikkat ederek çözmeye çalışıyoruz. Ben dili iletişimi öğretiyoruz. Enerjisini sınıf içerisinde arkadaşları üzerinde değil de bu enerjisini doğru disipline edebilmesi için sportif faaliyetlere yönlendiriyoruz
-Akran zorbalığıyla mücadele kapsamında velilere düşen roller nelerdir?
Velilere döşen görevler, çocuklarına şiddetsiz iletişim yollarını, problem çözme becerilerini öğreterek çocuklarıyla birlikte vakit geçirmeleri ve çocuğun özgüvenini desteklemeleri gerekir. Şiddet içeren ortamlardan çocuklarını uzak tutmaları, aile içi kavgalar varsa bunları çocukların yanında yapmamaları gerekir.
- Bir psikolojik danışman olarak zorbalığı uygulayan ve bu duruma maruz kalan çocuklara yaklaşım nasıl olmalıdır?
Zorbalığa uğrayan çocuğa yaklaşım ona acıyarak, korumacı değil güçlü olduğu yönleri geliştirerek sosyalliğini güçlendirecek etkinliklere katılması sağlanmalı, başarılı olduğu alanlar desteklenmeli, sorumluluklar verilerek kendine dair özgüveni arttırılmaya çalışılmalı.
Zorbalığı uygulayan çocuklara ise önemli bir başarı elde etmiş gibi yaptığı davranışı pekiştirecek söz ve davranışlardan uzak durulmalı, şiddetsiz iletişimin daha önemli olduğu, problem çözmede şiddete başvurmanın aslında bir zayıflık olduğu öğretilerek etkili iletişim becerileri kazandırılmalı.